* CẦN THƠ - thơ Trúc Thanh Tâm

       CẦN THƠ

Anh nhớ, ba đi từ năm sáu *
Lên Sài Gòn, Vũng Gấm lập thân
Anh lớn lên từ vòng tay mẹ
Nội bên nầy, ngoại bên kia sông !

Sáu mốt, anh về Cần Thơ học **
Mắt ba anh sáng những niềm vui
Chén cơm, manh áo, ba ao ước
Anh học khôn và học làm người !

Cái Răng, Bình Thủy rồi Vườn Ổi
Kỷ niệm đời anh đâu dễ quên
Cái thuở học trò vô tư quá
Và anh từ đó biết yêu em !

Về lại Cần Thơ như cổ tích
Những ngày xưa nắng bụi, mưa sình
Đi ngang sông Hậu, cầu lộng gió
Đâu còn qua bắc phía Bình Minh !

Đường phố thênh thang anh như lạc
Nhưng vẫn còn trăng bến Ninh Kiều
Một chút đau buồn, anh nói thật
Mưa lớn còn ngập lộ, em yêu !

   Cần Thơ, 2007
TRÚC THANH TÂM
___

GHI CHÚ RIÊNG :

- Năm 1961, Tôi rời Long Mỹ về Cần Thơ học Trung học và tham gia Văn nghệ ở đất Tây Đô với những khuôn mặt yêu thích văn chương như : Mặc Uyên Thi, Trần Duy Cang, Hoàng Linh Trung, Trần Hòa Nhã, Lê Vũ Hùng, Thái Yên Chinh rồi Nguyễn An Bình, Lê Trúc Khanh, Huyền Vân Thanh, Hà Huy Thanh, Trân Khanh, Triều Phượng Dung, Bùi Văn Bình, Vũ Ngọc Đức...
Thời gian nầy tôi quen nhiều bạn gái cũng làm thơ học trường Đoàn Thị Điểm và hai cô ban thân nhất ở xóm Cầu Xéo, học trường Thủ Khoa Huân tên Huỳnh Ngọc Hoa và Nguyễn Thị Hạnh (Hoài Thu Trang, sau nầy là vợ Mặc Uyên Thi - Trương Chí Tiến). 

- Năm 1956, Ba tôi rời đất Ông Khâm. Tân Hưng Đông ( quận Cái Nước, tỉnh An Xuyên, Cà Mau ) lên Sài Gòn lập nghiệp và đến Vũng Gấm ( Bà Rịa ) làm lò than.

- Ông, Bà Cố tôi nằm lại đất Nhưng Miên ( Năm Căn ) lúc tôi chưa chào đời ở đất Ông Khâm, Tân Hưng Đông.

- Ông, Bà Nội tôi nằm ớ đất Chùa Ba Cô thuộc ấp 3. thị trấn Long Mỹ.

- Ba, Má tôi nằm ở Nghĩa trang Từ Thiên ( Quốc lộ 1A, Bót số 10, quận Cái Răng, Cần Thơ ).

- Ông, Bà Ngoại tôi lúc trước ở Tân Hưng Tây, cách nhà Nội tôi một con sông. Giờ thì nằm lại đất Trà Kha (Bạc Liêu).
______

TÌM HIỂU THÊM :

1/- Thời phong kiến :
- Năm 1739, vùng đất Cần Thơ được khai mở và chính thức có mặt trên dư đồ Việt Nam với tên gọi là Trấn Giang, do Mạc Thiên Tích có công khai phá cùng thời với đất Cà Mau, Rạch Giá và Bắc Bạc Liêu. Sau đó cùng sáp nhập vào đất Hà Tiên. Mạc Thiên Tích đã sớm nhận thấy vị trí chiến lược của Trấn Giang - là hậu cứ vững chắc cho Hà Tiên trong việc chống lại quân Xiêm và Chân Lạp - nên đã tập trung xây dựng nơi đây thành Thủ sở với các thế mạnh cả về quân sự lẫn kinh tế và văn hoá.
- Năm 1771, quân Xiêm tấn công Hà Tiên nhưng không chiếm được Trấn Giang. Năm 1774, nghĩa quân Tây Sơn kéo quân vào Nam đánh chiếm thành Gia Định, sau đó kéo xuống miền Tây và Trấn Giang. Sau trận Rạch Gầm Xoài Mút (tháng 1 năm 1785), vào năm 1787 quân Tây Sơn rút khỏi các dinh trấn miền Tây, Trấn Giang trở lại dưới quyền bảo hộ của nhà Nguyễn. Suốt thập niên 70 của thế kỷ XVIII, Trấn Giang trở thành một cứ điểm quan trọng và phát triển mạnh trong bối cảnh lịch sử đầy xáo động.
- Năm 1808, dưới triều vua Gia Long, đất Trấn Giang thuộc trấn Vĩnh Thanh (trước đó từng có tên là dinh Long Hồ, Hoằng Trấn, Vĩnh Trấn), một trong 5 trấn của Gia Định bấy giờ: Phiên An, Biên Hoà, Vĩnh Thanh, Định Tường và Hà Tiên.
- Năm 1832, dưới triều vua Minh Mạng, ngũ trấn được đổi thành lục tỉnh là: Biên Hoà, Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên. Đất Cần Thơ ngày nay (tức Trấn Giang ngày xưa) được lập thành huyện Vĩnh Định và cắt về phủ Tân Thành, tỉnh An Giang. Năm 1839, vua Minh Mạng lại đổi tên huyện Vĩnh Định thành huyện Phong Phú, và cho huyện Phong Phú thuộc về phủ Tịnh Biên, tỉnh An Giang.
- Đến cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX là giai đoạn lịch sử có nhiều biến động dữ dội ở Nam Kỳ lục tỉnh. Thực dân Pháp chiếm 3 tỉnh miền Đông theo hoà ước nhượng bộ của nhà Nguyễn vào năm 1862. Vào các ngày 20, 22 và 24 tháng 6 năm 1867, Pháp vi phạm hòa ước 1862, chiếm 3 tỉnh miền Tây là Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên.
2/- Thời Pháp thuộc :
- Ngày 1 tháng 1 năm 1868, Thống đốc Nam Kỳ là Bonard quyết định sáp nhập huyện Phong Phú với Bãi Sào đặt thành quận, lập toà bố tại Sa Đéc. Ngày 30 tháng 4 năm 1872, Thống đốc Nam Kỳ ra Nghị định sáp nhập Phong Phú với Bắc Tràng để lập thành một hạt, đặt toà bố tại Trà Ôn. Một năm sau, toà bố Trà Ôn lại dời về Cái Răng.
- Ngày 23 tháng 2 năm 1876, Soái phủ Sài Gòn ra Nghị định mới lấy huyện Phong Phú và một phần huyện An Xuyên và Tân Thành để lập hạt Cần Thơ với thủ phủ là Cần Thơ. Năm 1889, Pháp đổi các đơn vị hành chính cấp hạt thành tỉnh và huyện đổi thành quận.
- Tỉnh Cần Thơ được thành lập theo Nghị định ngày 20 tháng 12 năm 1899 của Toàn quyền Đông Dương trên cơ sở đổi tên gọi tiểu khu hay hạt tham biện (arrondissement) thành tỉnh (province), kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1900. Như vậy Cần Thơ là 1 trong 20 tỉnh ở Nam Kỳ lúc bấy giờ.
- Năm 1917 tỉnh Cần Thơ có diện tích 2.191 km², gồm 4 quận: Châu Thành, Phụng Hiệp, Ô Môn, Cầu Kè. Năm 1921 có thêm quận Trà Ôn. Tỉnh lỵ tỉnh Cần Thơ đặt tại làng Tân An thuộc quận Châu Thành.
- Năm 1928, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định thành lập 4 thành phố : Bạc Liêu, Cần Thơ, Rạch Giá và Mỹ Tho có Ủy ban thành phố, Thị trưởng do Chủ tỉnh bổ nhiệm và có ngân sách riêng. Tuy nhiên sau nầy vẫn thường gọi là Thị xã Cần Thơ.
- Nghị định ngày 30 tháng 11 năm 1934 sắp xếp đất đai Thị xã Cần Thơ thành 5 vùng và 1 vùng ngoại ô để thu thuế thổ trạch.
- Từ năm 1876 đến năm 1954, địa giới hành chính tỉnh Cần Thơ dưới quyền kiểm soát của chính quyền Pháp không có sự thay đổi. Tuy nhiên, trong thời gian chiến tranh Đông Dương, chính quyền kháng chiến của Việt Minh có điều chỉnh một phần địa giới hành chính của tỉnh Cần Thơ. Năm 1947, chính quyền Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa thành lập Thị xã Cần Thơ thuộc tỉnh Cần Thơ. Trong 2 năm 1948 và 1949, tỉnh Cần Thơ nhận thêm huyện Thốt Nốt từ tỉnh Long Xuyên, nhận các huyện Long Mỹ, Gò Quao, Giồng Riềng, thị xã Rạch Giá từ tỉnh Rạch Giá vừa bị giải thể và nhận huyện Kế Sách từ tỉnh Sóc Trăng. Đồng thời, tỉnh Cần Thơ giao 2 huyện Trà Ôn và Cầu Kè về tỉnh Vĩnh Trà (gồm hai tỉnh Vĩnh Long và Trà Vinh ngày nay).
3/- Giai đoạn 1956-1976

a- Chính quyền Sài Gòn :
- Sau hiệp định Geneve năm 1954, địa giới hành chính của tỉnh Cần Thơ ở miền Nam có nhiều thay đổi. Ban đầu chính quyền Quốc gia Việt Nam và sau đó là Việt Nam Cộng Hòa vẫn duy trì tên gọi tỉnh Cần Thơ như thời Pháp thuộc.
- Ngày 22 tháng 10 năm 1956, Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa Ngô Đình Diệm ký Sắc lệnh 143-NV để ”thay đổi địa giới và tên Đô thành Sài Gòn – Chợ Lớn cùng các tỉnh và tỉnh lỵ tại Việt Nam”. Địa giới và địa danh các tỉnh ở miền Nam thay đổi nhiều, một số tỉnh mới được thành lập. Theo Sắc lệnh nầy, địa phận Việt Nam Cộng Hòa gồm Đô thành Sài Gòn và 22 tỉnh. Lúc nầy, tỉnh Phong Dinh được thành lập do đổi tên từ tỉnh Cần Thơ. Tỉnh lỵ tỉnh Phong Dinh đặt tại Cần Thơ và vẫn giữ nguyên tên là "Cần Thơ", về mặt hành chánh thuộc xã Tân An, quận Châu Thành.
- Năm 1957, tỉnh Phong Dinh có 5 quận: Châu Thành, Phụng Hiệp, Ô Môn, Long Mỹ và Kế Sách. Ngày 23 tháng 2 năm 1957, tỉnh Phong Dinh nhận quận Kế Sách từ tỉnh Ba Xuyên (tức tỉnh Sóc Trăng trước đó) quản lý. Tuy nhiên, chẳng bao lâu sau vào ngày 16 tháng 9 năm 1958, tỉnh Phong Dinh giao lại quận Kế Sách cho tỉnh Ba Xuyên.
- Ngày 16 tháng 10 năm 1958, quận Ô Môn đổi tên là quận Phong Phú. Ngày 18 tháng 3 năm 1960 tỉnh Phong Dinh lập thêm quận Đức Long trên cơ sở tách đất từ quận Long Mỹ. Ngày 24 tháng 12 năm 1961, hai quận Đức Long và Long Mỹ được bàn giao cho tỉnh Chương Thiện mới thành lập.
- Ngày 2 tháng 7 năm 1962 tỉnh Phong Dinh lập thêm 2 quận Khắc Trung và Khắc Nhơn. Ngày 20 tháng 4 năm 1964, đổi tên 2 quận Khắc Trung và Khắc Nhơn thành Thuận Trung và Thuận Nhơn. Ngày 26 tháng 5 năm 1966 lập thêm quận Phong Điền. Năm 1970 lại lập thêm quận Phong Thuận.
- Thị xã Cần Thơ được chính thức tái lập trở lại theo Sắc lệnh số 115-SL/NV của Thủ Tướng Việt Nam Cộng Hòa Trần Thiện Khiêm ngày 30 tháng 9 năm 1970, là thị xã tự trị trực thuộc chính quyền Trung ương Việt Nam Cộng Hòa, đồng thời kiêm tỉnh lỵ tỉnh Phong Dinh. Khi đó Thị xã bao gồm các xã Tân An, Thuận Đức, ấp Lợi Nguyên thuộc xã An Bình và ấp Bình Nhựt thuộc xã Long Tuyền cùng thuộc quận Châu Thành, tỉnh Phong Dinh trước đó. Thị xã Cần Thơ là nơi đặt Bộ tư lệnh Quân khu IV trong cuộc chiến.
Thị xã Cần Thơ khi đó gồm hai quận:
Quận 1 gồm năm phường: An Lạc, An Cư, An Nghiệp, An Hòa, An Thới.
Quận 2 gồm ba phường: Hưng Lợi, Hưng Phú, Hưng Thạnh.
- Từ đó cho đến năm 1975, thị xã Cần Thơ và tỉnh Phong Dinh là hai đơn vị hành chính cấp tỉnh ngang bằng nhau theo sự phân chia sắp xếp hành chính của Việt Nam Cộng Hòa. Tỉnh Phong Dinh gồm 7 quận: Châu Thành, Phụng Hiệp, Phong Phú, Thuận Nhơn, Thuận Trung, Phong Điền, Phong Thuận.
b- Chính quyền Cách mạng :
- Tuy nhiên phía chính quyền Mặt Trận Dân Tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam và sau nầy là Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam cùng với Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa không công nhận tên gọi tỉnh Phong Dinh mà vẫn gọi theo tên cũ là tỉnh Cần Thơ. Địa giới hành chính tỉnh Cần Thơ có thay đổi một phần. Tháng 11 năm 1954, huyện Long Mỹ và các huyện Gò Quao, Giồng Riềng, thị xã Rạch Giá giao trở lại cho tỉnh Rạch Giá. huyện Kế Sách giao về tỉnh Sóc Trăng, huyện Thốt Nốt giao về tỉnh Long Xuyên. Tỉnh Cần Thơ nhận lại 2 huyện Trà Ôn và Cầu Kè như cũ. Năm 1956, hai huyện Trà Ôn và Cầu Kè đưa về tỉnh Vĩnh Long. Năm 1957, huyện Long Mỹ chuyển trở lại tỉnh Cần Thơ. Năm 1958, huyện Kế Sách chuyển về tỉnh Cần Thơ.
- Năm 1963, huyện Thốt Nốt thuộc tỉnh An Giang (trước năm 1956 là tỉnh Long Xuyên) lại được đưa về cho tỉnh Cần Thơ quản lý. Tháng 6 năm 1966, thành lập thị xã Vị Thanh trực thuộc tỉnh Cần Thơ. Tháng 10 năm 1966, huyện Châu Thành thuộc tỉnh Cần Thơ được chia ra thành hai huyện là Châu Thành A và Châu Thành B. Cuối 1967 nhập lại là Châu Thành.
- Trong giai đoạn 1956-1969, chính quyền Cách mạng vẫn duy trì thị xã Cần Thơ trực thuộc tỉnh Cần Thơ.
- Năm 1969, chính quyền Cách mạng tách thị xã Cần Thơ khỏi tỉnh Cần Thơ trực thuộc khu Tây Nam Bộ. Năm 1971, thị xã Cần Thơ trở lại thuộc tỉnh Cần Thơ. Tháng 8 năm 1972, Thường vụ Khu ủy Khu 9 của chính quyền Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam và Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa quyết định tách Thị xã Cần Thơ ra khỏi tỉnh Cần Thơ, hình thành Thành phố Cần Thơ trực thuộc Khu 9, bao gồm Thị xã Cần Thơ và 6 xã vùng ven thuộc các huyện Ô Môn, Châu Thành trước đó.
- Như vậy cho đến năm 1976, tỉnh Cần Thơ và Thành phố Cần Thơ là hai đơn vị hành chính ngang bằng nhau. Tỉnh Cần Thơ khi đó bao gồm các đơn vị hành chính trực thuộc: Thị xã Vị Thanh, huyện Châu Thành, huyện Phụng Hiệp, huyện Ô Môn, huyện Long Mỹ, huyện Thốt Nốt và huyện Kế Sách.
- Sau ngày 30 tháng 04 năm 1975, chính quyền Quân quản Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam vẫn duy trì hai đơn vị hành chính cấp tỉnh ngang bằng nhau là tỉnh Cần Thơ và Thành phố Cần Thơ cho đến đầu năm 1976. Lúc này, chính quyền Cách mạng cũng bỏ danh xưng “Quận” có từ thời Pháp thuộc và lấy danh xưng "Huyện" (quận và phường dành cho các đơn vị hành chánh tương đương khi đã đô thị hóa).
- Ngày 20 tháng 9 năm 1975, Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 245-NQ/TW về việc bỏ khu, hợp tỉnh trong toàn quốc “nhằm xây dựng các tỉnh thành những đơn vị kinh tế, kế hoạch và đơn vị hành chính có khả năng giải quyết đến mức cao nhất những yêu cầu về đẩy mạnh sản xuất, tổ chức đời sống vật chất, văn hóa của nhân dân, về củng cố quốc phòng, bảo vệ trị an, và có khả năng đóng góp tốt nhất vào sự nghiệp chung của cả nước”. Theo Nghị quyết nầy, tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, Cần Thơ, Sóc Trăng (ngoại trừ huyện Thốt Nốt) và Thành phố Cần Thơ sẽ hợp nhất lại thành một tỉnh, tên gọi tỉnh mới cùng với nơi đặt tỉnh lỵ sẽ do địa phương đề nghị lên.
- Nhưng đến ngày 20 tháng 12 năm 1975, Bộ Chính trị lại ra Nghị quyết số 19/NQ điều chỉnh lại việc hợp nhất tỉnh ở miền Nam Việt Nam cho sát với tình hình thực tế, theo đó tỉnh Cần Thơ (có cả huyện Thốt Nốt), tỉnh Sóc Trăng và thành phố Cần Thơ được tiến hành hợp nhất lại thành một tỉnh.
Giai đoạn 1976 - 2003 :
- Theo Nghị định số 03/NĐ-76 ngày 24 tháng 2 năm 1976 và Quyết định số 17/QĐ-76 ngày 24 tháng 3 năm 1976, Chính phủ Việt Nam quyết định hợp nhất ba đơn vị hành chính cấp tỉnh ngang bằng nhau là tỉnh Cần Thơ, tỉnh Sóc Trăng và Thành phố Cần Thơ để thành lập tỉnh mới với tên gọi là tỉnh Hậu Giang.
- Tỉnh lỵ tỉnh Hậu Giang lúc đó là Thành phố Cần Thơ, đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc tỉnh Hậu Giang. Thành phố Cần Thơ ban đầu gồm 9 phường: An Cư, An Hòa, An Lạc, An Nghiệp, Bình Thủy, Cái Khế, Hưng Lợi, Thạnh Phú, Trà Nóc và 3 xã: An Bình, Long Tuyền, Thới An Đông.
- Quyết định 174-CP ngày 21 tháng 4 năm 1979 của Hội đồng Chính phủ về việc chia một số xã, phường thuộc thành phố Cần Thơ, tỉnh Hậu Giang như sau:
. Chia phường An Lạc thành hai phường lấy tên là phường Tân An và phường An Lạc.
. Chia phường An Cư thành hai phường lấy tên là phường An Hội và phường An Cư.
. Chia phường An Nghiệp thành hai phường lấy tên là phường An Phú và phường An Nghiệp.
. Sáp nhập khóm 1 của phường An Hòa vào phường Cái Khế.
. Chia phường Cái Khế thành hai phường lấy tên là phường Thới Bình và phường Cái Khế.
. Chia phường Bình Thủy thành hai phường lấy tên là phường Bình Thủy và phường An Thới (gồm cả Cồn Sơn).
. Chia phường Thạnh Phú thành hai đơn vị lấy tên là phường Hưng Phú và xã Hưng Thạnh.
. Chia phường Hưng Lợi thành hai phường lấy tên là phường Xuân Khánh và phường Hưng Lợi.
. Chia xã Long Tuyền thành hai xã lấy tên là xã Long Hòa và xã Long Tuyền.
. Sáp nhập xã Mỹ Khánh, xã Giai Xuân và ấp Thới Thuận, ấp Thới Hòa, ấp Thới Ngươn của xã Thới An Đông thuộc huyện Châu Thành vào Thành phố Cần Thơ.
- Ngày 5 tháng 5 năm 1990, Thành phố Cần Thơ được công nhận là đô thị loại 2 trực thuộc tỉnh.
- Ngày 26 tháng 12 năm 1991, Quốc hội Việt Nam ban hành Nghị quyết chia tỉnh Hậu Giang thành tỉnh Cần Thơ và tỉnh Sóc Trăng. Tỉnh Cần Thơ chính thức đi vào hoạt động trở lại từ ngày 01 tháng 01 năm 1992.
- Tỉnh Cần Thơ khi đó gồm thành phố Cần Thơ và 6 huyện là : Thốt Nốt, Ô Môn, Châu Thành, Long Mỹ, Phụng Hiệp, Vị Thanh. Tỉnh lỵ là Thành phố Cần Thơ trực thuộc tỉnh Cần Thơ.
- Ngày 1 tháng 7 năm 1999, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 45/1999/NĐ-CP, tách một phần diện tích huyện Vị Thanh để tái lập Thị xã Vị Thanh thuộc tỉnh Cần Thơ, phần còn lại của huyện Vị Thanh đổi tên thành huyện Vị Thủy.
- Ngày 6 tháng 11 năm 2000, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 64/2000/NĐ-CP, thành lập huyện Châu Thành A thuộc tỉnh Cần Thơ trên cơ sở tách 22.139 ha diện tích tự nhiên và 163.357 nhân khẩu của huyện Châu Thành.
- Từ đó cho đến cuối năm 2003, tỉnh Cần Thơ gồm 9 đơn vị hành chính trực thuộc: Thành phố Cần Thơ, Thị xã Vị Thanh, huyện Châu Thành, huyện Châu Thành A, huyện Phụng Hiệp, huyện Vị Thủy, huyện Long Mỹ, huyện Ô Môn, huyện Thốt Nốt.
- Thành phố Cần Thơ trực thuộc tỉnh Cần Thơ khi đó gồm 15 phường: An Cư, An Hòa, An Hội, An Lạc, An Nghiệp, An Phú, An Thới, Bình Thủy, Cái Khế, Hưng Lợi, Hưng Phú, Tân An, Thới Bình, Trà Nóc, Xuân Khánh và 7 xã: An Bình, Giai Xuân, Hưng Thạnh, Long Hòa, Long Tuyền, Mỹ Khánh, Thới An Đông.
- Ngày 26 tháng 11 năm 2003, Quốc Hội Việt Nam thông qua Nghị quyết số 22/2003/QH11, về việc chia và điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh. Theo đó, chia tỉnh Cần Thơ trở thành Thành phố Cần Thơ trực thuộc Trung ương và tỉnh Hậu Giang như sau:
- Thành phố Cần Thơ trực thuộc Trung ương có diện tích tự nhiên là 138.959,99 ha và dân số hiện tại là 1.112.121 ngưười, bao gồm: diện tích và số dân của Thành phố Cần Thơ cũ; huyện Ô Môn; huyện Thốt Nốt; một phần của huyện Châu Thành, bao gồm: thị trấn Cái Răng; các ấp Thạnh Mỹ, Thạnh Huề, Thạnh Thắng, Yên Hạ và 176 ha diện tích cùng với 2.216 người của ấp Phú Quới thuộc xã Đông Thạnh; các ấp Thạnh Hóa, Thạnh Hưng, Thạnh Thuận, An Hưng, Thạnh Phú, Phú Khánh, Khánh Bình và 254,19 ha diện tích cùng với 1.806 người của ấp Phú Hưng thuộc xã Phú An; các ấp Phú Thành, Phú Thạnh, Phú Thuận, Phú Thuận A và 304,61 ha diện tích cùng với 1.262 người của ấp Phú Lợi thuộc xã Đông Phú; một phần của huyện Châu Thành A, bao gồm: xã Trưường Long; xã Nhơn ái; xã Nhơn Nghĩa; ấp Tân Thạnh Đông và 84,7 ha diện tích cùng với 640 người của ấp Tân Thạnh Tây thuộc xã Tân Phú Thạnh.
- Tỉnh Hậu Giang có diện tích tự nhiên là 160.772,49 ha và dân số hiện tại là 766.105 người, bao gồm: diện tích và số dân của thị xã Vị Thanh; huyện Phụng Hiệp; huyện Long Mỹ; huyện Vị Thuỷ; phần còn lại của huyện Châu Thành và huyện Châu Thành A, trừ phần diện tích và số dân của hai huyện này đã được điều chỉnh về Thành phố Cần Thơ trực thuộc Trung ương quy định như trên. Tỉnh lỵ tỉnh Hậu Giang đặt tại Thị xã Vị Thanh.
- Đến ngày 2 tháng 1 năm 2004, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 05/2004/NĐ-CP thành lập các quận Ninh Kiều, Bình Thủy, Cái Răng, Ô Môn, các huyện Phong Điền, Cờ Đỏ, Vĩnh Thạnh, Thốt Nốt và các xã, phường, thị trấn thuộc Thành phố Cần Thơ trực thuộc Trung ương. Thành phố Cần Thơ sau khi điều chỉnh địa giới hành chính, thành lập các đơn vị hành chính trực thuộc có 138.959,99 ha diện tích tự nhiên và 1.112.121 nhân khẩu; gồm 8 đơn vị hành chính là 4 quận: Ninh Kiều, Bình Thủy, Cái Răng, Ô Môn và 4 huyện: Phong Điền, Cờ Đỏ, Vĩnh Thạnh, Thốt Nốt; có 67 đơn vị hành chính phường xã, thị trấn: 30 phường, 33 xã và 4 thị trấn.
- Ngày 23 tháng 12 năm 2008, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 12/NĐ-CP, về việc điều chỉnh địa giới hành chính xã, thành lập xã thuộc huyện Thốt Nốt, huyện Vĩnh Thạnh, huyện Cờ Đỏ, thành lập quận Thốt Nốt và các phường trực thuộc, điều chỉnh địa giới hành chính huyện Cờ Đỏ để thành lập huyện Thới Lai thuộc Thành phố Cần Thơ. Sau khi thành lập các quận, huyện mới, Thành phố Cần Thơ có 140.161,60 ha diện tích tự nhiên và 1.147.067 nhân khẩu, có 9 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm các quận: Ninh Kiều, Bình Thủy, Cái Răng, Ô Môn, Thốt Nốt và các huyện: Phong Điền, Cờ Đỏ, Thới Lai, Vĩnh Thạnh.
- Ngày 24 tháng 6 năm 2009, chính phủ ban hành Quyết định số 889/QĐ-TTg công nhận Thành phố Cần Thơ là đô thị loại I trực thuộc Trung ương đạt được 82,39 điểm/100 điểm (quy định từ 70 điểm trở lên).